Rojeva Kurdên Almanya’yê

COSMO Kurdî

COSMO Kurdî, deng û rengê Kurdên Almanya’yê ye. Nûçe û nirxandinên ser mijarên ji Almanya û ji her çar perçeyên Kurdistan’ê, bi beşdariya pispor û mêvanên din di bernameya me de ne.

Wir sind deine vielfältige, kurdische Stimme in Deutschland. Objektive Berichterstattung aus deutsch-kurdischer Perspektive über kurdisches Leben in Deutschland sind bei uns.

Download? Rechte Maustaste!

Um das Audio herunterzuladen, klicken Sie bitte mit der rechten Maustaste auf "Download". Dann wählen Sie "Ziel speichern unter ..." oder "Link speichern unter ...", um das Audio zu speichern.

Trump dîsa bû serokê Amerîka'yê

Trump dîsa bû serokê Amerîka'yê COSMO Kurdî 08.11.2024 28:20 Min. Verfügbar bis 08.11.2029 COSMO

Di encama hilbijartinên 5’ê Mijdarê de namzetê Partiya Komarparêz Donald Trump careke din wekî serokê Dewletên Yekgirtî yên Amerîka’yê hat hilbijartin. Ji Washington’ê, ji beşa Kurdî ya Radyoya Dengê Amerîka Robîn Reşvan encamên hilbijartina Trump dinirxîne.


Tirkiye: Pêvajoyeke din a aştiyê?

Tirkiye: Pêvajoyeke din a aştiyê? COSMO Kurdî 01.11.2024 47:40 Min. Verfügbar bis 01.11.2029 COSMO

Piştî daxuyaniya serokê MHP’ê Devlet Bahçeli li Tirkiye’yê dîsa nîqaşa pêvajoyeke aştiyê dest pê kir. Berevajî deh sal berê vê carê MHP û CHP jî peyamên erênî didin. Lê belê divê ev daxuyanî çiqas ciddî werin girtin? Gelo pêvajoyeke aştiyê dikare pêk were? Rêberê PKK’ê Abdullah Öcalan vê carê dikare roleke cudatir bilîze? Em van pirsan ji pisporê zanistên siyasî Sinan Önal dikin.


Bandora encamên hilbijartinê

Bandora encamên hilbijartinê COSMO Kurdî 25.10.2024 30:12 Min. Verfügbar bis 25.10.2029 COSMO

(c) WDR 2024


Scholz seredana Erdoğan dike

Scholz seredana Erdoğan dike COSMO Kurdî 18.10.2024 42:42 Min. Verfügbar bis 18.10.2029 COSMO

Di 5’emîn salvegera dagirkirina Serê Kaniyê û Girê Spî de serokwezîr Olaf Scholz seredana Tirkiye’yê dike. Çend roj beriya vê seredanê hat ragihandin, Almanya dawî li ambargoya çekan a ser Tirkiye’yê tîne. Em jî bi rojnameger Roj Mûsa re him li ser seredana Scholz a Tirkiyey’yê û rewşa li herêmên dagirkî dipeyivin.


Hilbijartinên Başûrê Kurdistan'ê

Hilbijartinên Başûrê Kurdistan'ê COSMO Kurdî 11.10.2024 33:08 Min. Verfügbar bis 11.10.2029 COSMO

Di 20'ê Cotmehê de li Başûrê Kurdistan'ê hilbijartinên parlamentoyê tên li dar xistin. Vê carê hilbijartin ni nebûna parlamentoyeke çalak de tên li dar xistin. Em jî Hewlêr'ê bi ronakbîr Aso Haidari, bi rojnamegerên ji Silêmanî Dilshad Anwar û ji Duhok'ê Niamat Maronsî re li ser pêvajoya hilbijartinê û bendewariyên hilbijêran dipeyivin.


Dersînorkirina hevwelatiyên Tirkiye'yê

Dersînorkirina hevwelatiyên Tirkiye'yê COSMO Kurdî 04.10.2024 29:25 Min. Verfügbar bis 04.10.2029 COSMO

Almanya û Tirkiye’yê careke din li ser vegerandina penaberan li hev kirin, lê belê îcar mijar xelkê Sûrî yan Afxanistan’ê nînin, hevwelatiyên Tirkiye’yê ne, ku penaberiya wan nehatiye qebûl kirin. Û Hêjayî gotinê ye, pirraniya wan Kurdên me ne. Em jî li ser vê rêkeftinê ji Rêxistina Gelên di bin metirsiyê de, bi Dr. Kemal Sido re dipeyivin.


kovara Çîya

kovara Çîya COSMO Kurdî 27.09.2024 31:14 Min. Verfügbar bis 27.09.2029 COSMO

(c) WDR 2024


2. Salvegera kuştina Jîna Emînî

2. Salvegera kuştina Jîna Emînî COSMO Kurdî 20.09.2024 34:16 Min. Verfügbar bis 20.09.2029 COSMO

Bi ser kuştina keça Kurd Jîna Emînî du sal buhurîn. Xwepêşandan wekî berê girseyî nînin jî mirov nikare behsa aramiyekê li Îran’ê bike. Ka di van du salên buhurî de çi hat guhertin? Bi taybetî nifşa nû, ku pêşengiya xwepêşandanan dikirin niha çi dikin. Ji Komeleya Jinên Azad ên Rojihilatê Kurdistan’ê KJAR’ê çalakvana mafên jinan Meyrem Fethî bersiv dide.


Pireke di di navbera Rojhilat û Rojava de

Pireke di di navbera Rojhilat û Rojava de COSMO Kurdî 13.09.2024 28:22 Min. Verfügbar bis 13.09.2029 COSMO

Komeleya çandî û werzişî ya Kurd û Iraqî tevî koma Kolovielena di 28'ê Îlonê de li Düren'ê konserek li dar dixe: Pira di navbera Rojhilat û Rojava de. Çalakvana mafê jinan Roonak Aziz û muzîkjen Alan Arif mêvanên vê heftê ne.


Çîroka Stranekê: Welatê me Kurdistan e

Çîroka Stranekê: Welatê me Kurdistan e COSMO Kurdî 06.09.2024 34:42 Min. Verfügbar bis 06.09.2029 COSMO

Di sala 1973’an de dema ku stran a "Welatê me Kurdistan e" li ser frekansên Radyoya Erîwan’ê hat weşandin, stranê li seranserî Kurdistan’ê bi şewqeke mezin hat guhdarî kirin. Mirov bi zimanê îroyîn bêje, stran dibe "hit" û gelek guhdar jî name dişînin ji radyoyê re ku wê stranê careke din, careke din lê din. Anku ev stran dibe sirûda nasnameya Kurdî. Nivîskarê vê stranê Mecîd’ê Silêmên di Tebaxa 2028ân de li Qazaxistan’ê koça dawî kir.


Navid Zardi

Navid Zardi COSMO Kurdî 30.08.2024 36:27 Min. Verfügbar bis 30.08.2029 COSMO

(c) WDR 2024


50 salên bi huner: Şivan Perwer

50 salên bi huner: Şivan Perwer COSMO Kurdî 23.08.2024 34:15 Min. Verfügbar bis 23.08.2029 COSMO

Hunermend Şivan Perwer îsal 50 saliya hunera xwe pîroz dike. Em jî di vê xeleka xwe de cih didin hunera wî û em bi nivîskarê jînenîgariya Şivan Perwer bi Dr. Abdullah Încekan re him li ser jiyan him jî li ser hunera vî hunermendî efsanewî dipeyivin.


Iraq: Zewicandina keçên 9 salî

Iraq: Zewicandina keçên 9 salî COSMO Kurdî 16.08.2024 32:16 Min. Verfügbar bis 16.08.2029 COSMO

Di parlamentoya Iraq'ê de pêşnûma qanûnek tê nîqaş kirin, ku dihêlê keçikê 9 salî werin zewicandin. Li hember jî gelek rexne hene. Rêvebira rêxistina mafên jinan Amez, Kanda Muhammed helwesta rêxistinên jinan a beranber vê pêşnûmeyê şîrove dike.


Betlane mafê her zarokekî/ê ye

Betlane mafê her zarokekî/ê ye COSMO Kurdî 09.08.2024 31:21 Min. Verfügbar bis 09.08.2029 COSMO

Betlaneya havînê dest pê kir. Bi taybetî jî malbatên bi zarok ketin nav teşqeleyekê. Lê divê zarok tatîla xwe çawa derbas bikin? Malbatên ku nikarin herin tatîlê dikarin çi bikin? Em van pirsan ji Frankfurt’ê ji sosyalpedagog û terapîstê malbatî ji Mehmet Ataç dikin.


10 sal piştî komkujiya Şengalê

10 sal piştî komkujiya Şengalê COSMO Kurdî 02.08.2024 35:43 Min. Verfügbar bis 02.08.2029 COSMO

(c) WDR 2024


Lihevhatina Erdoğan û Esad

Lihevhatina Erdoğan û Esad COSMO Kurdî 26.07.2024 42:53 Min. Verfügbar bis 26.07.2029 COSMO

Piştî du salan Erdoğan careke din hewlê dide bi serokê Sûrî Beşar Esad re were cem hev. Vê carê Esad bi zimanekî nermtir bersiv da lê belê hîna jî diyar nîne ka civîn ewê pêk were, pêk were jî li ku û di bin çi şert û mercan de. Em jî ji Rêxistina Civil Wave PÊL bi birêz Ferhad Ehmê vê hewldanê û senaryoyên pêkan dinirxînin.


Tirkiye êrîşî başûrê Kurdistanê dike

Tirkiye êrîşî başûrê Kurdistanê dike COSMO Kurdî 19.07.2024 28:17 Min. Verfügbar bis 19.07.2029 COSMO

Tirkiye li seranserî Başûrê Kurdistan’ê operasyoneke berfireh dimeşîne. Bi dehan gundên li Behdînan û Qendîl’ê hatin vala kirin. Em jî di vê xelekê de bi Rojnameger Dilshad Anwar re li ser êrîşên Tirkiye’yê yên ser Başûrê Kurdistan’ê dipeyivin.


Îran: Reformxwazekî bê hêz û destûr

Îran: Reformxwazekî bê hêz û destûr COSMO Kurdî 12.07.2024 36:19 Min. Verfügbar bis 12.07.2029 COSMO

(c) WDR 2024


Şampiyonaya Ewropî 2024

Şampiyonaya Ewropî 2024 COSMO Kurdî 05.07.2024 36:20 Min. Verfügbar bis 05.07.2029 COSMO

(c) WDR 2024


Piştî Salan Dîsa Koma Amed

Piştî Salan Dîsa Koma Amed COSMO Kurdî 28.06.2024 30:33 Min. Verfügbar bis 28.06.2029 COSMO

Koma Amed piştî 27 salan hat cem hev û serê vê mehê li Parîs’ê konserek da. Kom ewê herweha 5’ê mehê li Köln’ê jî konserekê bide. Em jî vê heftê bin endamê Koma Amed Silêman re li ser efsaneya Koma Amed dipeyivin.


Mûsil: 10 salên piştî Daiş'ê

Mûsil: 10 salên piştî Daiş'ê COSMO Kurdî 21.06.2024 27:47 Min. Verfügbar bis 21.06.2029 COSMO

Bi ser rizgarkirina Mûsil’ê ya ji destê Daiş’ê deh sal buhurîn. Di 2014’an de duyemîn mezintirîn bajarê Iraq’ê Mûsil ketibû destê Daiş’ê û binesaziya bajêr wêran bûbû. Ji Kerkûk’ê rojnameger Karwan Salehi him behsa ketina bajarê Mûsil’ê û rewşa piştî rizgarkirinê û ji nû ve avadan kirina bajêr dike.


Nîqaşa Kurdbûna Êzîdiyan

Nîqaşa Kurdbûna Êzîdiyan COSMO Kurdî 14.06.2024 45:20 Min. Verfügbar bis 14.06.2029 COSMO

Li Iraq'ê pêşniyara naskirina Êzîdiyan wekî miltteke cihê û komkirina 182 îmzeyên endamên parlamentoyê pêleke din a nîqaşan jî bi xwe re anî. Ev jî ji Şêwra Navendî ya Êzîdiyên Almanya’yê bi Dr. Îrfan Ortaç re, bi berdevkê Encûma Êzîdîyên Sûrî bi nivîskar û helbestvan Serhan Îsa re li ser vê mijarê dipeyivin. Herweha nivîskarê Êzîdî Newaf Mîro jî li ser vê nîqaşê dîtinên radigihîne.


Jiyana Kurdan li Almanya

Jiyana Kurdan li Almanya COSMO Kurdî 07.06.2024 27:25 Min. Verfügbar bis 07.06.2029 COSMO

(c) WDR 2024


Zanîngeha Rojava: Yekemîn derçûyên Master'ê

Zanîngeha Rojava: Yekemîn derçûyên Master'ê COSMO Kurdî 31.05.2024 35:23 Min. Verfügbar bis 31.05.2029 COSMO

Îsal cara pêşîn li cem Zanîngeha Rojava ji Enstituya Zanistên Civakî û Mirovî çendîn kesan dereceya masterê wergirtin, ku di nav wan de jin jî hene. Em jî pêşî ji hevserokê vê enstituyê ji Dr. Sarda Saadî hin agahiyan distînin û paşê digel Sorgul Ebdilselam û Xelîl Husên him li ser xwendina wan him jî li ser tezên wan ên masterê dipeyivin.


Karvedanên mirina Reîsî

Karvedanên mirina Reîsî COSMO Kurdî 24.05.2024 27:46 Min. Verfügbar bis 24.05.2029 COSMO

Serokkomarê Îran'ê Reîsî û şandeya pê re di encama qezaya helîkopterê de mirin. Ji Rêxistina Hengaw Shler Bapiri karvedanên wê yên ser Îran, Rojhilat û herêmê şîrove dike.


Berlîn: Festîvala Edebiyata Sirgûnê ya Kurdî

Berlîn: Festîvala Edebiyata Sirgûnê ya Kurdî COSMO Kurdî 17.05.2024 27:53 Min. Verfügbar bis 17.05.2029 COSMO

Ji 29’ê Gulanê heta 2’ê Hezîranê li Literaturhaus Berlin'ê Festîvala Edebiyata Kurdî ya Sirgûnê "Dengê min tê te?" tê li dar xistin.Em jî yek ji amadekarên vê festîvalê bi Dr. Dawit Yeşîlmen re him li ser bernameya festîvalê him jî li ser edebiyata Kurdî ya sirgûnê dipeyivin.


Hewlêr: Çalakiya hunerî ya Goethe-Institue

Hewlêr: Çalakiya hunerî ya Goethe-Institue COSMO Kurdî 10.05.2024 27:59 Min. Verfügbar bis 10.05.2029 COSMO

(c) WDR 2024


Shahmaran: Muzîka Kurdî ya Elektronîk

Shahmaran: Muzîka Kurdî ya Elektronîk COSMO Kurdî 03.05.2024 34:10 Min. Verfügbar bis 03.05.2029 COSMO

Di çarçoveya projeya Şahmaran de çanda kevnar a Kurdî ya çîrokbêjî û dengbêjî bi muzîka elektronîk ji nû ve tê şîrove kirin. Em jî bi muzîkjen Mustafa Demîr re li ser muzîka elektronîk a Kurdî û li ser projeya wan a bi navê Şahmaran dipeyivin.


Erdogan serdana Bexda û Hewlêrê dike

Erdogan serdana Bexda û Hewlêrê dike COSMO Kurdî 26.04.2024 25:14 Min. Verfügbar bis 26.04.2029 COSMO

© WDR 2024


Festîvala Fîlmên Kurdî ya Düsseldorf'ê

Festîvala Fîlmên Kurdî ya Düsseldorf'ê COSMO Kurdî 19.04.2024 24:08 Min. Verfügbar bis 19.04.2029 COSMO

Di navbera 25 û 27’ê Nîsanê de yekemîn festîvala fîlmên Kurdî ya Düsseldorf’ê bi rê ve diçe û fokusa îsal jî Êzîdî ne. Em jî bi yek ji amadekarên vê festîvalê bi Talat Ekinci re dipeyivin


Belçîka: Êrîşên nijadperest ên ser Kurdan

Belçîka: Êrîşên nijadperest ên ser Kurdan COSMO Kurdî 12.04.2024 26:46 Min. Verfügbar bis 12.04.2029 COSMO

Di 24’ê Adarê li Belçîka’yê bi dehan nijadperestên Tirk, ku di li pêşiya maleke Kurd kombûbûn û hewl didan tevî kesên li hundir agir bi malê xin. Hevdem vê dawiyê dadgeha bilind a Belçîkî cezayê du sîxurên îstîxbarata Tirk MIT’ê, ku ji ber plansaziya suîqasta hin siyasetmedarên Kurdan kiribûn, pesend kir.


Hilbijartinên herêmî li Tirkiyê

Hilbijartinên herêmî li Tirkiyê COSMO Kurdî 05.04.2024 20:27 Min. Verfügbar bis 05.04.2029 COSMO

© WDR 2024


Soleen Yusef, senarîst û derhêne

Soleen Yusef, senarîst û derhêne COSMO Kurdî 29.03.2024 35:53 Min. Verfügbar bis 29.03.2029 COSMO

© WDR 2024


30 saliya Civaka Kurdî ya Almanya'yê

30 saliya Civaka Kurdî ya Almanya'yê COSMO Kurdî 22.03.2024 28:25 Min. Verfügbar bis 22.03.2029 COSMO

© WDR 2024


Mafên mirovan ji bo hemûyan - bi hev re li dijî nijadperestiyê

Mafên mirovan ji bo hemûyan - bi hev re li dijî nijadperestiyê COSMO Kurdî 15.03.2024 25:53 Min. Verfügbar bis 15.03.2029 COSMO

© WDR 2024


HRW: Tirkiye li Rojava dibe şirîka sûcên şerrî

HRW: Tirkiye li Rojava dibe şirîka sûcên şerrî COSMO Kurdî 08.03.2024 33:31 Min. Verfügbar bis 08.03.2029 COSMO

Rêxistina mafên mirovan HRW di rapora xwe de dibêje, Tirkiye li Rojava êrîşî binesaziya sivîl dike û li herêmên dagirtî yên wekî Efrîn'ê ji ber sûcên çeteyan berpirsiyar e.


Iraq: Rêkeftina nepenî ya penaberan:

Iraq: Rêkeftina nepenî ya penaberan: COSMO Kurdî 01.03.2024 23:35 Min. Verfügbar bis 01.03.2029 COSMO

Lêkolîna rojnamegeran derxist holê, ku Almanya'yê bi Iraq'ê re rêfektineke ji bo vegerandina koçber û penaberan girê daye lê belê ev rêkeftin ji raya giştî tê veşartin.


Roja Zimanê Dayîkê û Dersên Kurdî

Roja Zimanê Dayîkê û Dersên Kurdî COSMO Kurdî 23.02.2024 37:04 Min. Verfügbar bis 22.02.2029 COSMO

21’ê Sibatê roja cîhanî ya zimanê dayîkê ye. Emê jî bi boneya vê rojê ji Yekitiya Malbatên Kurdistan’ê YEKMAL’ê bi birêz Şerîf Derînce re him li ser sempozyûma wan a ser zimanê Kurdî û herweha derfet û zehmetiyên pêşiya dersên zimanê Kurdî yên li Almanya’yê bipeyivin.


Êdî ji bo penaxwazan perê neqdî nîne

Êdî ji bo penaxwazan perê neqdî nîne COSMO Kurdî 16.02.2024 23:47 Min. Verfügbar bis 15.02.2029 COSMO

Hikûmetê dawiya parsal di warê alîkariya darayî ya ji bo penaxwazan de biryara guhertinekê dabû. Li gor vê yekê penaxwaz dikarin alikariya darayî bistînin lê belê di teşeyeke din de.


Swêd radyoya Kurdî digire

Swêd radyoya Kurdî digire COSMO Kurdî 09.02.2024 26:32 Min. Verfügbar bis 08.02.2029 COSMO

Radyoya Swêd’ê biryara girtina beşa Kurdî da. Biryarê gelek pirs û nîqaş jî bi xwe re anîn. Gelo ev yek li ser daxwaza Tirkî hat yan na? Em jî vê pirsê ji beşa Kurdî ya radyoya Swêd’ê, ji Rojnameger Beşir Kavak dikin.


Darvekirinên li Îranê / 1 sal piştî erdhejên li Sûriye û Tirkiye

Darvekirinên li Îranê / 1 sal piştî erdhejên li Sûriye û Tirkiye COSMO Kurdî 02.02.2024 33:02 Min. Verfügbar bis 01.02.2029 COSMO

© WDR 2024


Almanya li dij rastgiran ser piyan e

Almanya li dij rastgiran ser piyan e COSMO Kurdî 26.01.2024 27:47 Min. Verfügbar bis 25.01.2029 COSMO

Deh rojên buhurî li seranserî Almanya’yê xwepêşandanên dij AfD û rastgirên tundrew hatin li dar xistin, ku tê de zêdeyî milyonek kes beşdar bûn. Sedema van xwepêşandanan civîneke nepenî ya AfD’ê bû, ku tê plansaziya sirgûn kirina biyaniyan dihat kirin, çi koçberên nû çi jî hevwelatiyên Alman bin. Em ji Civata Kurdî ya Almanya’yê bi birêz Mehmet Tanriverdi re li ser AfD, xwepêşandanên girseyî û encamên wan ên pêkan dipeyivin.


Îran êrîşî Hewlêr û Sûrî dike

Îran êrîşî Hewlêr û Sûrî dike COSMO Kurdî 19.01.2024 27:06 Min. Verfügbar bis 18.01.2029 COSMO

Hefteya buhurî Pasdarên Îran’ê bi mûşekan êrîşî paytextê Başûrê Kurdistan’ê Hewlêrê û hin deverên li Sûrî kirin. Di êrîşên Hewlêr'ê de çendîn sivîl bûn qurbanî.


Gurên Boz: Gefên li dij siyasetmedarên Kurd

Gurên Boz: Gefên li dij siyasetmedarên Kurd COSMO Kurdî 12.01.2024 24:06 Min. Verfügbar bis 11.01.2029 COSMO

Çalakiyên îstîxbarata Tirk ên li derveyî welat ev demek e, di rojeva Almanya’yê de ye. Lê belê herweha hejmara gef û heqaretên li dij muxalîfên hikûmeta Tirk û bi taybetî jî li dij Kurdan herku diçe zêdetir dibe. Vê dawiyê siyasetmedara herêmî ya ji Frankfurt’ê Sarya Atac, ji neteweperestekî Tirk gefa kuştinê wergirt.


Guhertinên di sala nû de

Guhertinên di sala nû de COSMO Kurdî 05.01.2024 17:00 Min. Verfügbar bis 04.01.2029 COSMO

Hikûmeta federal ji bo sala nû biryara hin guhertinan da, ku hin ji wan di derbarê rewşa aborî û debara hevwelatiyan de ne. Guhertin li gor biryara dadgeha destûrê ne.


Pisîk çay venaxwin

Pisîk çay venaxwin COSMO Kurdî 29.12.2023 32:01 Min. Verfügbar bis 28.12.2028 COSMO

© WDR 2023


Koma NANOBEAT û dîroka muzîka Kurdî

Koma NANOBEAT û dîroka muzîka Kurdî COSMO Kurdî 22.12.2023 26:44 Min. Verfügbar bis 21.12.2028 COSMO

© WDR 2023


Şer û Siyaseta Femînîst a Derve

Şer û Siyaseta Femînîst a Derve COSMO Kurdî 15.12.2023 34:56 Min. Verfügbar bis 14.12.2028 COSMO

Em vê heftê li ser siyaseta femînîst a derve û herweha rûdanên dawî yên li rojhilatê navîn û cîhanê hûr dibin, ka cî bi cî kirina vê siyasetê çiqaş pêkan e û zehmetiyên li pêşiya wê çi ne. Di vî warî de mêvana me pispora zanistên siyasî Dastan Casim e.


Masud Abdulkhaleq

Masud Abdulkhaleq COSMO Kurdî 08.12.2023 24:22 Min. Verfügbar bis 07.12.2028 COSMO

© WDR 2023


Wergerandina Ulysses'ê

Wergerandina Ulysses'ê COSMO Kurdî 01.12.2023 40:55 Min. Verfügbar bis 30.11.2028 COSMO

Nivîskar, helbestvan û wergêr Kawa Nemir ev roman bixwe wergerand bo Kurdî û parsal ji weşanên Avesta weşand. Ulysses ne tenê xurttirîn romana Joyce e lê herweha di warê romana nûjen de wekî şoreş tê bi nav kirin, ku riyeke nû li pêşiya romannivîsiya nûjen xistiye. Û hemû otorîteyên wêjeyî li ser wê yekê hevbîr in, ku wergerandina vê romanê ji aliyê zîmên ve gelek zehmet e, ji ber ku nivîskar di metsa eslî de bi dengen re dilîze, wezn û qafiye bi kar tîne.